Ο Βάγκνερ ονειρευόταν ένα έργο τέχνης ΣΥΝΟΛΙΚΟ (Gesamtkunstwerk) που να ενώνει όσες περισσότερες τέχνες γίνεται. Θεωρούσε πρότυπο την Αρχαία Αττική Τραγωδία, γνωρίζοντας ότι η ποίησή της, πέρα από το ότι συνοδευόταν από μουσική, αποτελούσε ταυτόχρονα ηθική νουθεσία, αγωγή του πολίτη, θεολογική πραγματέια, θέαμα και ξεφάντωμα με το σατυρικό δράμα στο τέλος.
Σήμερα, έλεγε, αν κανείς κριτικάρει τη θρησκεία θα βρεθεί σε χρόνο μηδέν στη φυλακή. Ενώ ο Αριστοφάνης δείχνει τον Διόνυσο μεθυσμένο να τρεκλίζει μπροστά στους ιερείς του Διονύσου (που ήσαν οι μεγάλοι επιβλέποντες του θεάτρου) οι οποίοι ξυνίζουν τα μούτρα τους αλλά δεν μπορούν να πουν τίποτα. Αυτό δείχνει πόσο πιο ανεξίγνωμη ήταν η Αρχαία Ελλάς, λέει στη γυναίκα του την Κόζιμα Λιστ.
Σήμερα ο κινηματογράφος πλησιάζει μερικές φορές αυτό το συνολικό έργο τέχνης, όταν είναι μουσική ταινία (όπως το Amadeus, το Wall, το Jesus Christ Superstar κτλ.). Δεν είναι τυχαίο ότι αυτές τις ταινίες μπορεί να τις δει κάποιος δεκάδες φορές, ενώ μία ταινία του Χίτσκοκ άπαξ κι έχεις δει ποιό είναι το μυστήριό της, δεν αντέχεις για 2η φορά.
Ο Βάγκνερ είχε βιώσει πικρότατα τη γελοιοποίηση από την κλίκα του (Γερμανοεβραίου) Μέγερμπερ που του χαντάκωσαν το ανέβασμα του Τανχώυζερ στο Παρίσι. Έτσι εξηγείται η αντισημιτική του διάθεση που είχε μετά. Η Μαρία Κάλλας αρνήθηκε να εξαγοράσει αυτήν την κλίκα που καταδιώκει όλους τους καλλιτέχνες κλείνοντας το στόμα τους με χρήματα, (όπως έκαναν άλλοι τραγουδιστές) και έδωσε μία τολμηρή μάχη εναντίον τους. Που φαίνεται ότι άλλοτε την κέρδιζε και άλλοτε την έχανε.
Ο Νίτσε τόλμησε να επικρίνει αργότερα τον Βάγκνερ (που στην αρχή θαύμαζε απεριόριστα και βίωνε ουσιαστικά και σαν υποκατάστατο του πατρός του) επειδή ήταν και αυτός μουσικός. Άλλωστε ο τίτλος του πρώτου του (ιστορικού) βιβλίου είναι “η γέννηση της τραγωδίας από το πνεύμα της μουσικής” (1872). Είναι ενδεχόμενο το εξώφυλλο να έδειχνε τον Προμηθέα Λυόμενο, εννοώντας τον Βάγκνερ. Αυτό το γράφει στον πρόλογο της δεύτερης έκδοσης του ίδιου βιβλίου που όμως τώρα έχει τον τίτλο: "οι Έλληνες και ο πεσσιμισμός". Αυτός ο πρόλογος θεωρείται ο σημαντικότερος πρόλογος που έχει ποτέ γραφτεί για οποιοδήποτε βιβλίο. [Το έχουμε κάνει βίντεο και θα το αναρτήσουμε προσεχώς.]
Εννοεί της μουσικής με την στενότερη έννοια, τη σύγχρονη και όχι των αρχαίων Ελλήνων που ήταν ευρύτερη όπως στην προσταγή του Απόλλωνα στον φυλακισμένο Σωκράτη “εργάζου και μουσική ποίει!” Του λέει “κάνε Τέχνη, οποιουδήποτε είδους, όχι μουσική με τη στενή έννοια”, και μην ξέροντας καμία άλλη τέχνη εκτός από το να σμιλεύει αγάλματα ο Σωκράτης στιχοπλέκει τους αγαπημένους του μύθους του λατρευτού του Αισώπου.
Comments