Η μεγαλειώδης προσπάθεια για κοινωνική μεταβολή προς όφελος των πτωχών στη Σπάρτη του 240 π.Χ. από τους δύο "κομμουνίσαντες" νεαρούς βασιλείς Άγι και Κλεομένη περιγράφεται συγκλονιστικά από τον Πλούταρχο και ενέπνευσε στον μεγάλο μας Αλεξανδρινό Κωνσταντίνο Π. Καβάφη δύο ποιήματα που σπανίως αναφέρονται, ενώ έχουν τεράστιο κοινωνικό ενδιαφέρον. Και τα δύο αναφέρονται στους δύο βασιλείς ιδιαίτερα δε στον Κλεομένη τον οποίον ας σημειωθεί θαυμάζει απεριόριστα ο εθνικός μας ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος για την τεραστίας σημασίας Σεισάχθεια που αποπειράθηκε. Και σε μεγάλο βαθμό πραγματοποίησε. Η νίκη της Σπάρτης επί της Αθήνας το 399 π.Χ. αποδείχθηκε ολέθρια όχι μόνο για την Αθήνα και για όλη την Ελλάδα, αλλά και για την ίδια τη νικήτρια Σπάρτη! Διότι το άφθονο χρυσάφι που εισέρρευσε εκφύλισε την Λυκούργεια ηθική και δημιούργησε μια Σπάρτη που έμοιαζε με έκφυλη Βαβυλώνα.
Ο 20χρονος βασιλιάς Άγις προσπαθεί να επιστρέψει στην Λυκούργεια αρετή, αλλά δολοφονείται από την ολιγαρχία όταν καίει όλα τα χρέη (συναλλαγματικές, επιταγές κλπ.) αλλά δεν προλαβαίνει να κάνει και αναδασμό της γης η οποία έχει όλη συγκεντρωθεί στα χέρια 700 ανθρώπων ενώ παλιά ήταν χωρισμένη σε 4000 Σπαρτιάτες.
Εκδικητής του και συνεχιστής του έργου του είναι ο επόμενος βασιλιάς, ο Κλεομένης. Προφανώς στο κάτωθι ποίημα η φράση που του λέει η μητέρα του Κρατησίκλεια αναφέρεται κρυπτικά και τιμητικά στον Άγι υπό μορφήν προστακτικής.
Άγε, ω βασιλεύ Λακεδαιμονίων (1929)
Δεν καταδέχονταν η Κρατησίκλεια
ο κόσμος να την δει να κλαίει και να θρηνεί·
και μεγαλοπρεπής εβάδιζε και σιωπηλή.
Τίποτε δεν απόδειχνε η ατάραχη μορφή της
απ’ τον καϋμό και τα τυράννια της.
Μα όσο και νάναι μια στιγμή δεν βάσταξε·
και πριν στο άθλιο πλοίο μπει να πάει στην Aλεξάνδρεια,
πήρε τον υιό της στον ναό του Ποσειδώνος,
και μόνοι σαν βρεθήκαν τον αγκάλιασε
και τον ασπάζονταν, «διαλγούντα», λέγει
ο Πλούταρχος, «και συντεταραγμένον».
Όμως ο δυνατός της χαρακτήρ επάσχισε·
και συνελθούσα η θαυμασία γυναίκα
είπε στον Κλεομένη «Άγε, ω βασιλεύ
Λακεδαιμονίων, όπως, επάν έξω
γενώμεθα, μηδείς ίδη δακρύοντας
ημάς μηδέ ανάξιόν τι της Σπάρτης
ποιούντας. Τούτο γαρ εφ’ ημίν μόνον·
αι τύχαι δε, όπως αν ο δαίμων διδώ, πάρεισι.»
Και μες στο πλοίο μπήκε, πηαίνοντας προς το «διδώ».
Kommentare